​Zrównoważone opakowanie - co to jest? Warto wiedzieć

Opakowania pełnią wiele funkcji. Przede wszystkim to dzięki nim możliwe jest dostarczanie bezpiecznych i charakteryzujących się odpowiednią jakością produktów. Stanowią również doskonałe narzędzie marketingowe, za pomocą którego przedsiębiorcy mogą oddziaływać na konsumenta. Jednakże warto pamiętać, że po wykorzystaniu produktu opakowanie staje się często bezużytecznym odpadem i może mieć negatywny wpływ na środowisko naturalne, a także na społeczeństwo. Dlatego istotnym jest projektowanie opakowań, które w całym swoim cyklu życia będą wpisywać się w założenia ekonomii zrównoważonego rozwoju.

• w ciągu całego cyklu życia jest korzystne, bezpieczne i zdrowe dla jednostek oraz całego społeczeństwa,
• spełnia kryteria rynkowe dotyczące wydajności i kosztów,
• jest pozyskiwane, produkowane, transportowane i poddawane recyklingowi przy użyciu energii odnawialnej,
• optymalizuje wykorzystanie odnawialnych lub poddanych recyklingowi materiałów źródłowych,
• jest wytwarzane przy użyciu czystych technologii produkcji i najlepszych praktyk,
• jest wykonane z materiałów bezpiecznych dla zdrowia w każdych możliwych do przewidzenia warunkach przez cały cykl życia,
• jest zaprojektowane w sposób umożliwiający optymalizację materiałów i energii,
• jest skutecznie odzyskiwane i wykorzystywane w biologicznych i/lub przemysłowych obiegach zamkniętych, czyli tzw. cyklu „od kołyski do kołyski”.

Z kolei w definicji innej instytucji, tj. australijskiej Sustainable Packaging Alliance (SPA) uwzględniono jaką rolę opakowania odgrywają w systemach społecznych i gospodarczych oraz potrzebę dążenia do osiągnięcia celów środowiskowych. Pod uwagę wzięto również wydajność opakowania w całym cyklu jego życia, wpływ efektywności środowiskowej materiałów (wpływ i zapobieganie powstawaniu odpadów) na społeczeństwo i środowisko oraz ekologiczną toksyczność składników opakowania i ich interakcję z produktem. Według SPA opakowania powinny być:

• skuteczne – dodawać ekonomiczną i społeczną wartość do produktu,
• efektywne – minimalizować użycie materiałów i energii,
• cykliczne – optymalizować odzysk materiałów i minimalizować ich degradację,
• bezpieczne – nie stanowić zagrożenia dla życia i zdrowia użytkowników oraz dla ekosystemów.

---

Kolejna organizacja zajmująca się tematyką pakowania produktów i ochroną środowiska –europejska European Organization for Packaging and Environmnent nie stosuje pojęcia „zrównoważone opakowanie”. Jednakże zachęca ona do projektowania opakowań przyczyniających się do zrównoważonego rozwoju. Według EUROPEAN takie opakowanie powinno:

• być zaprojektowane holistycznie z produktem, aby zoptymalizować ogólną wydajność środowiskową,
• być wykonane z odpowiedzialnie pozyskanych materiałów,
• być zaprojektowane tak, aby było skuteczne i bezpieczne przez cały cykl życia, w celu ochrony produktu,
• spełniać kryteria rynkowe dotyczące wydajności i kosztów,
• spełniać oczekiwania i potrzeby konsumentów,
• być skutecznie poddawane recyklingowi lub odzyskiwane po użyciu.

Prace EUROPEN w tym obszarze uznają zasadniczy wkład w zrównoważoną produkcję 
i konsumpcję, jaką zapewnia opakowanie, pomagając ograniczyć marnotrawstwo produktu 
i chroniąc zasoby, jednocześnie uznając, że opakowania pochłaniają zasoby na wszystkich etapach łańcucha dostaw.
Jak wynika z powyższego wszystkie te definicje – mimo iż opracowane przez organizacje działające na różnych obszarach geograficznych – rozpatrują opakowanie w 5 podstawowych obszarach:

• środowisko (np. zmniejszenie negatywnego wpływu opakowania na środowisko w całym cyklu jego życia),
• społeczeństwo (np. zaspokojenie potrzeb użytkowników),
• ekonomia (np. zmniejszenie kosztów produkcji, dystrybucji i utylizacji),
• czas (np. uwzględnianie wpływu opakowania na przyszłość środowiska i następnych pokoleń),
• rozwój (np. wspieranie rozwoju i zwiększania innowacyjności przedsiębiorstw),
• oraz podkreślają, że zrównoważone opakowanie powinno realizować wszystkie swoje funkcje 
• w stopniu co najmniej zadowalającym.

Powyższe definicje pokazują jak doskonalić obecne na rynku opakowania, ale same również powinny być ciągle doskonalone i dostosowywane do zmieniających się wymagań rynku, społeczeństwa czy środowiska, a także do stanu i rozwoju branży opakowaniowej. Osiągnięcie stanu nasycenia w tym wypadku nie jest możliwe i doskonalenie opakowań to niewątpliwie proces ciągłych, dynamicznych zmian i poszukiwania nowych rozwiązań. 

Powyższy tekst jest fragmentem referatu zgłoszonego przez mgr inż. Natalię Kozik (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie) na IV Kongres Przemysłu Opakowań nt. Transformacji przemysłu opakowań w kierunku Gospodarki o Obiegu Zamkniętym